Makroekonomia I

Cel

Poznanie mechanizmów rozwoju gospodarczego w skali państwa, regionu i świata.

Program

Ustroje gospodarcze – klasyfikacja i charakterystyka. Podstawowe kategorie makroekonomiczne. Pomiar działalności gospodarczej; systemy rachunków narodowych. Rynki dóbr, pieniądza i siły roboczej a równowaga makroekonomiczna. Pieniądz i system pieniężny. Współczesny system bankowy i bank centralny. Inflacja – pomiar, rodzaje i skutki. Bezrobocie – rodzaje i sposoby walki z bezrobociem. Polityka monetarna i fiskalna państwa. Popyt konsumpcyjny i inwestycyjny. Rozwój gospodarczy i alternatywne modele wzrostu gospodarczego (modele: keynesowski, klasyczny, ewolucyjny). Dynamika rozwoju i symulacyjny model rozwoju gospodarczego. Rozwój gospodarczy i rozwój technologiczny. Miary dobrobytu społecznego i jego podział. Państwo a rynek; rola państwa w gospodarce. Spontaniczność jako warunek harmonijnego rozwoju gospodarczego. Własność prywatna, wolność gospodarcza i rozwój gospodarczy. Kryzys państwa dobrobytu. Gospodarka oficjalna i ukryta (szara). Długookresowe treny rozwoju gospodarczego i perspektywy rozwoju gospodarczego w pierwszych dekadach XXI wieku.

Tematyka wykładów z makroekonomii obejmuje w ok. 70% wiadomości przedstawione w książkach zalecanych jako ‘literatura podstawowa’, pozostałe 30% to wiadomości, które można znaleźć w publikacjach uznanych jako ‘literatura uzupełniająca’ lub w artykułach w czasopismach naukowych.

Tematyka wykładów z Makroekonomii

Ustroje gospodarcze – klasyfikacja i charakterystyka. Kapitalizm, socjalizm i ‘trzecia droga’. Społeczna gospodarka rynkowa.
Wzrost i fluktuacje gospodarcze. Podstawowe kategorie analizy makroekonomicznej. Model klasyczny i keynesowski.
Pomiar działalności gospodarczej i poziomu dobrobytu; systemy rachunków narodowych.
Inflacja – pomiar, rodzaje i skutki.
Bezrobocie i zatrudnienie – rodzaje i sposoby walki z bezrobociem. Inflacja a bezrobocie.
Długookresowy model wzrostu. Ogólny czynnik wzrostu (Total Factor Productivity – TFP).
Pieniądz i system pieniężny. Współczesny system bankowy i bank centralny.
Polityka fiskalna i polityka pieniężna. Ilościowa teoria pieniądza. Równanie Fishera i hipoteza Fishera.
Rynek dóbr. Model IS-LM. Dynamiczna wersja modeli IS-LM.
Model całościowy – współdziałanie rynków dóbr, pieniądza i pracy. Krzywa Phillipsa.
Popyt konsumpcyjny i inwestycyjny. Dynamiczny model konsumpcji.
Podsumowanie – relacje pomiędzy analizami mikro- i makro- ekonomicznymi w badaniach procesów gospodarczych. Ekonomia na jednej stronie.

Literatura podstawowa:

Begg D., Vernasca G., Fischer S., Dornbusch R., 2014, wyd. 5 zmienione, Makroekonomia, PWE, Warszawa.
(poprzednie wydanie Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007, wyd. 4, zmienione), Ekonomia, t. 2 ‘Makroekonomia’, PWE, Warszawa)
Hall R. E., Taylor J. B. (2000), Makroekonomia. Teoria, funkcjonowanie i polityka, Warszawa: PWN.
Czarny Bogusław, (2011), Podstawy Ekonomii, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne; strona internetowa podręcznika: www.podstawyekonomii.pl
Mankiw N. Gregory, Mark P. Taylor (2009), Makroekonomia, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Dlaczego nie Samuelson? Proszę poczytać:

Paul Samuelson, Laureat Nagrody im. Alfreda Nobla z Ekonomii, jak na znakomitego keynesistę przystało, iście profetycznie twierdził jeszcze w 1989 roku:

“the Soviet economy is proof that, contrary to what many skeptics had earlier believed, a socialist command economy can function and even thrive.” (!)

Literatura uzupełniająca:

Balicki Władysław (1998), Makroekonomia, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Bartkowiak Ryszard (2008), Historia myśli ekonomicznej, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Stankiewicz Wacław (2007), Historia myśli ekonomicznej, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
Beksiak Janusz (2000), Ekonomia, Warszawa: PWN
Berlin Isaiah (1994), Cztery eseje o wolności, Warszawa: PWN
Boaz David (2005), Libertarianizm, Poznań: Zysk i s-ka.
Callahan Gene (2004), Ekonomia dla normalnych ludzi, wprowadzenie do Szkoły Austriackiej, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Chodorov Frank (2005), O szkodliwości podatku dochodowego, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Cukiernik Tomasz (2004), Prawicowa koncepcja państwa, Wrocław: Wydawnictwo Wektory.
Friedman Milton (1994), Intrygujący pieniądz: z historii systemów monetarnych, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Friedman Milton i Rose (1996), Wolny wybór, Sosnowiec: Panda.
Hayek Friederich von (1998), Indywidualizm i porządek ekonomiczny, Kraków: Znak
Hayek Friederich von (2003), Droga do zniewolenia, Kraków: Arkana
Hayek Friederich von (2004), Zgubna pycha rozumu. O błedach socjalizmu, Kraków: Arcana.
Hayek Friederich von (2002), Nadużycie rozumu, Warszawa: Volumen.
Hayek Friederich von (2006), Konstytucja wolności, Warszawa: PWN.
Hazlitt Henry (1993), Ekonomia w jednej lekcji, Kraków: Signum
Hazlitt Henry (2007), Inflacja, wróg publiczny nr 1, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Hoppe Hans-Hermann (2006), Demokracja, bóg, który zawiódł, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Hultberg Neslon, Hans H. Hoppe, Murray N. Rothbard, Jospeh T. Salerno (2004), Jak zrujnować gospodarkę, czyli Keynes wiecznie żywy, Warszawa: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Kaczmarek Tadeusz T, Pysz Piotr (2004), Ludwig Erhard i społeczna gospodarka rynkowa, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Korwin-Mikke (2004), Podatki czyli rzecz o grabieży, Rzeszów: Wydawnictwo Dextra.
Kowalik Tadeusz (2005), Systemy gospodarcze. Efekty i defekty reform i zmian ustrojowych, Warszawa: Fundacja Innowacja.
Kwaśnicki Witold (2000), Historia myśli liberalnej. Wolność, własność, odpowiedzialność, Warszawa: PWE.
Kwaśnicki Witold (2001), Zasady ekonomii rynkowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Laar Mart (2006), Estoński cud, Warszawa: Arvill
Locke John (1992), Dwa traktaty o rządzie, Warszawa: PWN
Milewski Roman (red. naukowy) (1999), Elementarne zagadnienia ekonomii, Warszawa PWN
Mises Ludvig von (1991), Mentalnośc antykapitalistyczna, Warszawa: Wydawnictwo Niepodległość.
Mises Ludvig von (1998), Biurokracja, Lublin: Instytut Liberalno-Konserwatywny.
Mises Ludvig von (2006), Ekonomia i polityka, Warszawa: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Mises Ludvig von (2005), Planowany chaos, Lublin, Warszawa: Instytut Liberalno-Konserwatywny, Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Moralność kapitalizmu, zbiór esejów The Freeman (1998), Lublin: Instytut Liberalno-Konserwatywny.
Morawski Wojciech (2003), Kronika kryzysów gospodarczych, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Nock Albert J. (1995), Państwo – nasz wróg, Lublin: Instytut Liberalno-Konserwatywny.
Olszewski Leon (1995), Dostosowania zewnętrzne gospodarki narodowej, Wrocław: Kolonia Limited.
Pluciński Eugeniusz Maciej (1999), Makroekonomia gospodarki otwartej, Warszawa: Elipsa.
Rabuszka Alvin (1996), Od Adama Smitha do bogactwa Ameryki, Warszawa: Centrum Adama Smitha.
Romer D (1999), Makroekonomia dla zaawansowanych, Warszawa: PWN.
Rothbard Murray N. (2004), Złoto, banki, ludzie – krótka historia pieniądza. Co rząd zrobił z naszym pieniądzem? Jak odzyskać stracone pieniądze?, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Rothbard Murray N. (2007), Tajniki bankowości, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Rothbard Murray N. (2004), O nową wolność. Manifest libertariański, Warszawa: Fundacja Odpowiedzialność Obywatelska.
Rothbard Murray N. (2007), Ekonomia wolnego rynku (t.1..4), Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
de Soto Hermando (2002), Tajemnice kapitału. Dlaczego kapitalizm triumfuje na Zachodzie a zawodzi gdzie indziej, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Samecki Wiesław (2005), Wprowadzenie do ekonomiki, Wrocław: Wydawnictow Uniwersytetu Wrocławskiego
Skousen Mark (2012), Narodziny współczesnej ekonomii. Żywoty i idee wielkich myślicieli, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Sowell Thomas (2000), Ekonomia dla każdego, czyli to, co szanujący się obywatel, wyborca i podatnik wiedzieć powinien, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Sowell Thomas (2004), Ekonomia stosowana, czyli co robić, żeby nie psuć gospodarki, Warszawa, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Szacki Jerzy (1994), Liberalizm po komunizmie, Warszawa: Warszawa, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.
Tannehill Linda i Morris (2004), Rynek i wolność, Chicago: Fijorr Publishing (www.fijor.com)
Thoreau Henry David (2006), Obywatelskie nieposłuszeństwo, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Thurow Lester, Robert L. Heilbroner (2006), Ekonomia od podstaw. Wszystko, co powinieneś wiedzieć o gospodarce, Gliwice: Helion.
Tocqueville Alexis de (2005), O demokracji w Ameryce, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Winiecki Jan (2001), Polemiki w drodze (do kapitalizmu), C.H. Beck
Winiecki Jan (2012), Transformacja postkomunistyczna. Studium przypadku zmian instytucjonalnych, Warszawa: C.H. Beck.
Wójtowicz Grzegorz, Anna Wójtowicz (2003), Historia monetarna Polski, Warszawa: Twigger.
Jakub Wozinski, Historia pisana pieniądzem, Warszawa: Prohibita, 2012
Freeman Chris, Luc Soete (1997), The Economics of Industrial Innovation, London: Pinter.
Mises Ludwig von, ‘Równania w ekonomii matematycznej i problem ekonomicznej kalkulacji w państwie socjalistycznym’, Instytut Misesa

Zagadnienia egzaminacyjne

Ustroje gospodarcze (dyktatura-demokracja, socjalizm-kapitalizm, etatyzm-liberalizm, ustrój stanowy-ustrój bezstanowy). Gospodarka rynkowa a gospodarka centralnie planowana. Gospodarka liberalna a gospodarka etatystyczna – porównanie. Reformy Ludwiga Erharda, ‘Trzecia droga’ i socjalna gospodarka rynkowa.
Makroekonomia – cele i zadania. Model klasyczny i model keynesowski (dwa spojrzenia ‘podręcznikowe’ i modele symulacyjne).
PKB – historia pojęcia, trzy sposoby pomiaru, realny i nominalny PKB, konwergencja PKB wśród krajów uprzemysłowionych.
Produkt narodowy brutto i jego struktura.
Oszczędności i inwestycje – wzajemne relacje. Źródła finasowania inwestycji w skali gospodarki narodowej.
PKB, PNB i inne mierniki poziomu życia. Nowe miary PNB (NEW – Net Economic Welfare). Liczenie parytetu siły nabywczej (PPP).
Inflacja – pomiar, rodzaje i skutki. Wskaźnik cen detalicznych (CPI, rdzenny CPI, PCE i rdzenny PCE), deflator.
Inflacja oczekiwana i nieoczekiwana. Koszty inflacji. Inflacja w Polsce w latach 1990. Inflacja w Anglii i w Stanach Zjednoczonych w długim i bardzo długim okresie (Średniowiecze, Odrodzenie i Oświecenie, ostatnie 200 lat).
Bezrobocie – pojęcia podstawowe, rodzaje bezrobocie, BAEL, bezrobocie w Polsce w latach 1990, struktura bezrobocie w okresie recesji i ożywienia. Zróżnicowanie bezrobocia w skali międzynarodowej i w obrębie pojedynczego kraju. Stagflacja. Społeczny i prywatny koszt bezrobocia. Płaca minimalna a bezrobocie. Prawo Okuna. Płace realne, produktywność pracy i bezrobocie.
Długookresowy model wzrostu. Czynniki wzrostu gospodarczego, funkcja produkcji. Pełne zatrudnienie a potencjalny PKB. Warunek maksymalizacji zysku w skali gospodarki narodowej. Podaż pracy – efekty: substytucyjny i dochodowy.
Wzrost zrównoważony wg Solowa. Czy wzrost zrównoważony jest stabilny? Okres przejściowy między ścieżkami zrównoważonego wzrostu.
Badania Solowa dotyczące ‘trzeciego czynnika wzrostu’. Formuła wzrostu gospodarczego (m.in. dla funkcji Cobba-Douglasa). Neutralność zmian technologicznych. Ogólny czynnik wzrostu (TFP – Total Factor Productivity). Polityka pobudzania wzrostu (trzy odpowiedzi).
Pieniądz – definicja, pochodzenie i rodzaje. Wyspa kamiennego pieniądza ‘dawniej i dziś’ (przypadek złota francuskiego). Trzy funkcje pieniądza. Koszty transakcyjne a ewolucja pieniądza. Prawo Kopernika-Greshama.
System bankowy – banki i ich rodzaje. Bank centralny – historia, rola i funkcje. Niezależność banku centralnego a wzrost gospodarczy. System z Bretton Woods – podstawowe informacje.
Miary pieniądza, kontrola podaży pieniądza przez bank centralny. Popyt na pieniądz i motywy posiadania gotówki. Kreacja pieniądza przez banki komercyjne. Ilościowa teoria pieniądza. Równanie Fishera.
Funkcja konsumpcji i równowaga na rynku dóbr. Stabilne i niestabilne punkty równowagi przy nieliniowej funkcji wydatków. Mnożnik. Funkcja popytu inwestycyjnego. Eksport netto a stopa procentowa.
Krzywa IS i krzywa LM – konstrukcja geometryczna i algebraiczna, istotne założenia przy konstrukcji tych krzywych. Równowaga na rynku dóbr i rynku pieniądza. Polityki pieniężna i fiskalna i ich skuteczność. Wyprowadzenie krzywej łącznego popytu (AD) w modelu IS-LM.
Lepkość cen i proces dostosowawczy. Poziom bezrobocia a prawo Okuna. Oryginalne badania A. Phillipsa. Dostosowanie się cen i krzywa Phillipsa (Samuelson). Różne reprezentacje krzywej Phillipsa. Inflacja oczekiwana i czynniki na nią wpływające. Krzywa Phillipsa a historia gospodarcza państw uprzemysłowionych w ostatnich dekadach. Łączny popyt a dostosowanie się cen. Polityka makroekonomiczna – wstrząsy (zakłócenia) i reakcja systemu gospodarczego. Polityka stabilizacyjna i jej rodzaje. Dezinflacja i różne jej ścieżki zmian.
Popyt konsumpcyjny – wydatki na konsumpcje, rodzaje i charakter zmian w czasie. Wahania wydatków konsumpcyjnych a wahania PKB. Krańcowa skłonność do konsumpcji w długim i krótkim okresie. Teoria konsumpcji ukierunkowana na przyszłość (Friedman, Modigliani). Hipoteza racjonalnych oczekiwań. Symulacyjny model wydatków konsumpcyjnych i oszczędności.
Popyt inwestycyjny: wydatki inwestycyjne i zróżnicowany charakter ich zmian w czasie. Funkcja produkcji i krańcowa korzyść z kapitału. Funkcja popytu inwestycyjnego. Podatki i inwestycje. Inwestycje w zapasy.

Konwersatoria

Proponuję by:

Każde konwersatorium składało się z trzech części:
(A) powtórki materiału, który był przedmiotem wykładów (należy zadbać by nie wyprzedzać wykładów i nie dyskutować na konwersatoriach o problemach, które jeszcze nie były wykładane!),
(B) sprawdzianu z wiadomości (kartkówka, praca pisemna, odpytywanie ustne),
(C) dyskusji na zadany temat.
Ocena końcowa z konwersatoriów powinna uwzględniać aktywność studenta w każdym z trzech powyższych punktów, w ciągu całego semestru!

Wybór tematów do dyskusji na konwersatorium dokonuje prowadzący zajęcia. W miarę możliwości wszyscy uczestnicy czytają przed dyskusją na konwersatorium materiały proponowane do danego tematu spotkania przez prowadzącego zajęcia. Do niektórych tematów może być podana literatura w języku angielskim. Przeczytanie jej nie jest obowiązkowe dla wszystkich, jednakże proponowałbym by wszyscy przynajmniej spróbowali zapoznać się z nią. Może dojdą wówczas do wniosku, że warto włożyć pewien wysiłek w jej przeczytanie. Chciałbym jednak by proponowana literatura w języku angielskim była przeczytana przez niektóre osoby z grupy konwersatoryjnej i przez nich zreferowana na forum ogólnym. Ten dodatkowy wysiłek będzie z pewnością doceniony przez prowadzących zajęcia i widoczny w wyższej ocenie końcowej.

Specjalnie do każdego konwersatorium przygotowuje się grupa 2-4 osób, którzy przed dyskusją przedstawiają temat, stawiają pytania, problemy, perspektywy, itp., (co powinno trwać nie dłużej niż 10-15 minut).

Prowadzący zajęcia jest moderatorem dyskusji, ale też w odpowiednich momentach bierze aktywny udział w dyskusji.

Każde konwersatorium jest oceniane przez prowadzącego. Ostateczna ocena z zajęć jest wynikiem tych ocen cząstkowych. Szczególnie ceniona jest aktywność na zajęciach i osobista inwencja w szukaniu dodatkowych materiałów pomocnych w prowadzeniu dyskusji.